پروتز های لگن
عمل‌های لگن شامل مجموعه‌ای از جراحی‌ها و روش‌های درمانی است که به منظور اصلاح مشکلات ساختاری یا عملکردی در ناحیه لگن انجام می‌شوند. این مشکلات ممکن است ناشی از آسیب، بیماری، یا تغییرات طبیعی در بدن باشند.(برای اطلاعات بیشتر در رابطه با جراحی تعویض مفصل لگن کلیک کنید)
پروتزهای جراحی تعویض مفصل لگن به طور کلی شامل موارد زیر هستند:
ساقه فمورال (Femoral Stem): این قطعه درون استخوان ران قرار می گیرد و از طریق فشردگی یا سیمان استخوانی (bone cement) به استخوان متصل می شود.
ساق فمورال (Femoral Stem) یکی از اجزای اصلی پروتز مفصل لگن است که داخل استخوان ران (Femur) قرار می‌گیرد و وظیفه اصلی آن اتصال سر فمورال (Femoral Head) به استخوان ران و انتقال وزن و نیروها از لگن به ران است. انواع مختلفی از ساق فمورال وجود دارد که بر اساس طراحی، جنس، روش اتصال و اندازه با هم تفاوت دارند.
انواع ساق فمورال بر اساس طراحی:
- ساق‌های مستقیم (Straight Stems): این نوع ساق‌ها طراحی ساده‌ای دارند و معمولاً برای استخوان‌هایی با کانال مدولاری (Medullary Canal) صاف و مستقیم مناسب هستند.
- ساق‌های خمیده (Curved Stems): این نوع ساق‌ها دارای انحنایی هستند که با شکل طبیعی استخوان ران مطابقت دارد و توزیع بهتری از نیروها را فراهم می‌کنند.
- ساق‌های مدولاری (Modular Stems): این نوع ساق‌ها از چند قطعه تشکیل شده‌اند که به جراح اجازه می‌دهند طول و زاویه ساق را بر اساس آناتومی خاص بیمار تنظیم کند.
- ساق‌های کوتاه (Short Stems): این نوع ساق‌ها طول کمتری دارند و بیشتر در جراحی‌های با حداقل تهاجم (Minimally Invasive Surgery) استفاده می‌شوند.
انواع ساق فمورال بر اساس روش اتصال:
- ساق‌های سیمانی (Cemented Stems): در این روش، ساق با استفاده از سیمان استخوانی (Bone Cement) به داخل کانال مدولاری استخوان ران متصل می‌شود. این روش معمولاً برای افراد مسن‌تر با کیفیت استخوان پایین‌تر مناسب است، زیرا سیمان استخوانی اتصال محکم و فوری را فراهم می‌کند.
- ساق‌های غیر سیمانی (Cementless Stems): سطح این ساق‌ها دارای پوششی متخلخل است که به استخوان اجازه می‌دهد به مرور زمان به داخل آن رشد کند و ساق را تثبیت کند (Bone Ingrowth). این روش معمولاً برای افراد جوان‌تر و فعال‌تر با کیفیت استخوان خوب توصیه می‌شود.
- ساق‌های هیبریدی (Hybrid Stems): در این روش، از ترکیب هر دو روش استفاده می‌شود. به عنوان مثال، ساق ممکن است با سیمان در قسمت پروگزیمال (نزدیک به لگن) و بدون سیمان در قسمت دیستال (دور از لگن) متصل شود.
انواع ساق فمورال بر اساس جنس مواد:
- آلیاژهای فلزی: معمولاً از آلیاژهای کروم-کبالت یا تیتانیوم استفاده می‌شود. این آلیاژها قوی، بادوام و سازگار با بدن هستند.
- پوشش‌های بیولوژیکی (Biological Coatings): برخی از ساق‌ها دارای پوشش‌هایی از جنس هیدروکسی‌آپاتیت (Hydroxyapatite) هستند که باعث تسریع رشد استخوان به داخل ساق می‌شوند.
انتخاب ساق فمورال مناسب:
انتخاب نوع ساق فمورال مناسب بستگی به عوامل متعددی دارد، از جمله:
- سن و سطح فعالیت بیمار: افراد جوان‌تر و فعال‌تر معمولاً به ساق‌های غیر سیمانی با پوشش متخلخل نیاز دارند، در حالی که افراد مسن‌تر ممکن است به ساق‌های سیمانی نیاز داشته باشند.
- کیفیت استخوان: استخوان‌های سالم‌تر برای ساق‌های غیر سیمانی مناسب‌تر هستند.
- شکل استخوان ران: ساق باید با شکل کانال مدولاری استخوان ران مطابقت داشته باشد.
- تجربه جراح: جراح باید با انواع مختلف ساق‌ها آشنا باشد و بتواند بهترین گزینه را برای هر بیمار انتخاب کند.
مهم است که در مورد انتخاب ساق فمورال با جراح ارتوپد خود صحبت کنید تا بهترین گزینه را بر اساس شرایط خاص خود انتخاب کنید.
2. سر فمورال (Femoral Head): این قطعه کروی شکل، روی ساقه فمورال قرار می گیرد و در داخل حفره استابولوم (acetabulum) لگن حرکت می کند. جنس آن معمولاً از فلز (آلیاژ کروم-کبالت) یا سرامیک است.
در جراحی تعویض مفصل لگن، سر استخوان فمور (Femoral Head) نقش حیاتی ایفا می‌کند. در واقع، این قسمت از استخوان ران است که در طی جراحی تعویض مفصل، جایگزین می‌شود. در اینجا به جزئیات بیشتری در مورد سر استخوان فمور در این جراحی می‌پردازیم:
نقش سر استخوان فمور:
- مفصل با استابولوم: سر استخوان فمور به شکل کروی است و در داخل حفره استابولوم (acetabulum) در استخوان لگن قرار می‌گیرد. این اتصال، مفصل ران را تشکیل می‌دهد که امکان حرکت در جهات مختلف را فراهم می‌کند.
- انتقال وزن: سر استخوان فمور وزن بدن را از لگن به استخوان ران منتقل می‌کند.
- مرکز چرخش: این قسمت به عنوان مرکز چرخش مفصل ران عمل می‌کند و امکان حرکت نرم و بدون درد را فراهم می‌سازد.
در جراحی تعویض مفصل لگن چه اتفاقی می‌افتد؟
- برداشتن سر استخوان فمور: در طی جراحی، سر استخوان فمور آسیب‌دیده یا فرسوده برداشته می‌شود.
- آماده‌سازی استخوان ران: قسمت بالایی استخوان ران (فمور) برای قرارگیری پروتز آماده می‌شود.
- جایگزینی با پروتز: یک پروتز جایگزین (معمولاً فلزی یا سرامیکی) به جای سر استخوان فمور برداشته شده، قرار داده می‌شود. این پروتز معمولاً به یک ساقه متصل است که درون استخوان ران قرار می‌گیرد تا ثبات ایجاد کند.
انواع پروتز سر استخوان فمور:
- فلزی: معمولاً از آلیاژهای تیتانیوم یا کروم-کبالت ساخته می‌شوند.
- سرامیکی: سطحی صاف‌تر دارند و اصطکاک کمتری ایجاد می‌کنند، که می‌تواند به طول عمر بیشتر پروتز کمک کند.
- پلاستیکی (پلی‌اتیلن): معمولاً به عنوان جزء استابولوم (حفره لگن) استفاده می‌شود، اما در برخی موارد می‌تواند به عنوان جزء سر فمور نیز استفاده شود.